Hội chứng ruột kích thích là gì? Các tiêu chí chẩn đoán

Thomson W.D. (1990) đã định nghĩa: Các rối loạn chức năng của ruột tái đi tái lại nhiều lần mà không tìm thấy các tổn thương về giải phẫu, tổ chức học, sinh hoá ở ruột gọi là Hội chứng ruột kích thích (HCRKT)

Hội chứng ruột kích thích IBS là gì?

Hội chứng ruột kích thích (IBS) là hiện tượng ruột bị rối loạn chức năng, tái đi tái lại nhiều lần mà khi người bệnh đi khám, làm các xét nghiệm đều không tìm thấy các tổn thương về giải phẫu cũng như tổ chức sinh hoá ở ruột.

Có nhiều nghiên cứu trên Thế giới đã chứng minh hội chứng ruột kích thích là rối loạn chức năng của ống tiêu hoá nhưng biểu hiện chủ yếu là các triệu chứng của đại tràng.

Thomson W.D. (1990) đã định nghĩa: Các rối loạn chức năng của ruột tái đi tái lại nhiều lần mà không tìm thấy các tổn thương về giải phẫu, tổ chức học, sinh hoá ở ruột gọi là Hội chứng ruột kích thích (HCRKT).

Theo ROME IV (tháng 5/2016) thì Hội chứng ruột kích thích (IBS) được định nghĩa như sau: Hội chứng ruột kích thích là một rối loạn chức năng ruột mạn tính bao gồm các triệu chứng đau bụng tái đi tái lại, trung bình ít nhất 1 ngày mỗi tuần trong 3 tháng qua, kết hợp với 2 hoặc 3 đặc điểm sau: liên quan tới việc đại tiện, thay đổi số lần đại tiện, thay đổi tính chất của phân. Các triệu chứng xảy ra ≥ 3 tháng với triệu chứng khởi phát ≥ 6 tháng trước khi được chẩn đoán.

Đây là một trong những bệnh đường ruột phổ biến nhất với tỷ lệ mắc từ 5-20% dân số, tuỳ thuộc vào vùng dân cư. Hội chứng này lành tính, tuy không gây nguy hiểm đến tính mạng nhưng lại có tác động lớn ảnh hưởng tới chất lượng cuộc sống của người bệnh.

Trước đây ở Việt Nam, hội chứng ruột kích thích còn được biết đến với tên gọi viêm đại tràng co thắt, viêm đại tràng chức năng hoặc viêm đại tràng mạn tính.

Nhiều năm qua một tiêu chuẩn vàng cho chẩn đoán hội chứng ruột kích thích vẫn chưa tồn tại. Do đó, các bác sĩ lâm sàng | và các nhà nghiên cứu đã dựa vào một số tiêu chí khác nhau đã được phát triển qua nhiều năm (ví dụ: Manning, Kruis, Rome), mặc dù không có tiêu chí nào chứng minh sự hoàn hảo.

Tiêu chí Manning

Các tiêu chí Manning thực sự là tiêu chí chẩn đoán hội chứng ruột kích thích toàn cầu đầu tiên được giới thiệu và đã được nghiên cứu rộng rãi nhất. Tiêu chí Manning được đề xuất vào năm 1978 dựa trên các triệu chứng được cho là xảy ra thường xuyên hơn ở bệnh nhân mắc hội chứng ruột kích thích so với những người mắc bệnh thực thể.

Trái ngược với các nghiên cứu bằng bảng câu hỏi dân số lớn hiện được thực hiện thường xuyên, cỡ mẫu của nghiên cứu bảng câu hỏi được sử dụng bởi Manning và các đồng nghiệp là khá nhỏ, chỉ có 32 bệnh nhân mắc hội chứng ruột kích thích và 33 bệnh nhân bị rối loạn thực thể. Bốn triệu chứng chính bao gồm phân lỏng hơn khi bắt đầu đau, tăng tần suất đi tiêu sau khi bắt đầu đau, giảm đau bụng sau khi đi tiêu và đau bụng.

Hai triệu chứng bổ sung đã được tìm thấy là tăng tỷ lệ lưu hành ở bệnh nhân mắc hội chứng ruột kích thích (cảm giác đi ngoài không hết hoàn toàn và chất nhầy trong phân). Khi 2 trong 4 triệu chứng chính được SỬ dụng, độ nhạy 91% và độ đặc hiệu 70% được thiết lập; khi 2 trong số 6 triệu chứng được sử dụng, độ nhạy dao động từ 84 đến 94% và độ đặc hiệu là 55%; cuối cùng khi ≥ 3 trong số 6 triệu chứng được sử dụng.

Các tiêu chí Manning không được ưa chuộng, phần lớn do thực tế là họ không phân biệt IBS táo bón (IBS-C) với IBS tiêu chảy (IBS-D), một cân nhắc quan trọng cho cả phát triển thuốc và chăm sóc bệnh nhân.

Tiêu chí Kruis

Năm 1984, Kruis và các đồng nghiệp đã báo cáo về một loạt các triệu chứng tương tự được sử dụng để xác định hội chứng ruột kích thích: đau bụng, đầy hơi, và thay đổi chức năng ruột.

Trái ngược với tiêu chí Manning, tiêu chí Kruis nhấn mạnh hơn vào thời gian triệu chứng và trên thực tế đã đề xuất thời gian hai năm. Quan trọng hơn, các tiêu chí của Kruis nhấn mạnh sự cần thiết phải xem xét các dấu hiệu cảnh báo và cũng để loại trừ bệnh thực thể với sự kết hợp giữa khám sức khỏe bình thường và nghiên cứu trong phòng thí nghiệm cơ bản. Tuy nhiên, các tiêu chí này đã được tìm thấy là quá cồng kềnh để sử dụng trong thực hành lâm sàng và không được ưa chuộng.