Khi bị rối loạn tiêu hóa, lựa chọn thực phẩm phù hợp là yếu tố then chốt giúp giảm triệu chứng và phục hồi nhanh chóng. Vậy rối loạn tiêu hóa nên ăn gì để hệ tiêu hóa sớm ổn định?
Mục lục
Vai trò của chế độ ăn uống khi bị rối loạn tiêu hóa
Khi bị rối loạn tiêu hóa, việc ăn uống đúng cách có thể giúp giảm nhanh các triệu chứng như đầy hơi, chướng bụng, tiêu chảy hay táo bón. Chế độ ăn phù hợp sẽ:
- Giảm áp lực cho dạ dày và ruột: Thực phẩm dễ tiêu giúp hệ tiêu hóa không phải làm việc quá sức, từ đó giảm tình trạng co bóp quá mức hoặc tích tụ khí trong bụng.
- Cân bằng hệ vi sinh đường ruột: Những thực phẩm giàu probiotic và chất xơ hòa tan giúp nuôi dưỡng lợi khuẩn, từ đó cải thiện chức năng tiêu hóa và miễn dịch.
- Hỗ trợ phục hồi niêm mạc tiêu hóa: Một số món ăn nhẹ, ít kích ứng có thể làm dịu niêm mạc dạ dày – ruột đang bị tổn thương, giúp giảm cảm giác đau rát hoặc khó chịu.
- Ngăn ngừa triệu chứng tái phát: Ăn uống điều độ và đúng cách không chỉ giúp cải thiện hiện tại mà còn duy trì sự ổn định lâu dài cho hệ tiêu hóa.
Ngược lại, ăn uống không hợp lý có thể khiến tình trạng kéo dài và nặng hơn. Vì vậy, lựa chọn thực phẩm phù hợp là bước đầu quan trọng trong quá trình cải thiện rối loạn tiêu hóa.
Người bị rối loạn tiêu hóa nên ăn gì?
1. Thực phẩm mềm, dễ tiêu hóa
Khi hệ tiêu hóa đang bị “quá tải”, việc lựa chọn các món ăn mềm, dễ tiêu là cần thiết để giảm áp lực cho dạ dày và ruột non. Nhóm thực phẩm này giúp giảm triệu chứng đầy bụng, khó tiêu và hạn chế kích thích lên niêm mạc ruột.
Gợi ý thực phẩm nên dùng:
- Cháo trắng, cháo thịt gà, cháo cà rốt
- Cơm mềm, cơm nát
- Khoai lang hấp, bí đỏ nghiền, bánh mì nướng khô
- Súp rau củ nấu nhừ, súp thịt bằm
Lưu ý: nên ăn từng bữa nhỏ, nhai kỹ và tránh ăn quá nhanh để hạn chế tình trạng nuốt khí gây chướng bụng.
2. Thực phẩm chứa probiotic và prebiotic
Hệ vi sinh đường ruột đóng vai trò quan trọng trong việc điều hòa chức năng tiêu hóa. Khi bị rối loạn tiêu hóa, sự mất cân bằng lợi khuẩn – hại khuẩn có thể làm triệu chứng trở nên nặng hơn. Việc bổ sung probiotic (vi khuẩn có lợi) và prebiotic (chất xơ giúp nuôi lợi khuẩn) giúp khôi phục sự cân bằng này một cách tự nhiên.
Probiotic có trong:
- Sữa chua không đường
- Men vi sinh tự nhiên
- Các loại thực phẩm lên men như kim chi, dưa cải (nên ăn với lượng vừa phải nếu không bị tiêu chảy)
Prebiotic có trong: Chuối chín, yến mạch, tỏi, hành, atiso, măng tây, rau diếp
Lưu ý: Người bị tiêu chảy nên ưu tiên sữa chua không đường và hạn chế ăn các món lên men mạnh để tránh kích ứng.
3. Rau củ ít xơ không hòa tan, chế biến kỹ
Chất xơ đóng vai trò quan trọng trong việc điều hòa nhu động ruột. Tuy nhiên, không phải loại chất xơ nào cũng tốt khi bị rối loạn tiêu hóa. Đặc biệt, người đang tiêu chảy hoặc đầy hơi nên tránh chất xơ không hòa tan (có nhiều trong rau sống, bắp cải, măng…) vì có thể khiến triệu chứng trầm trọng hơn.
Gợi ý rau củ phù hợp:
- Cà rốt, bí đỏ, khoai tây, củ cải trắng
- Đậu hũ non
- Bí xanh, rau ngót, rau mồng tơi (nấu chín kỹ)
Cách chế biến: Nên luộc, hấp, nấu canh loãng hoặc hầm nhừ, hạn chế xào với dầu mỡ hoặc ăn sống.
4. Ăn trái cây chín, ít axit, giàu enzyme tiêu hóa
Trái cây chín cung cấp nhiều vitamin, khoáng chất và nước, rất cần thiết trong quá trình hồi phục hệ tiêu hóa. Tuy nhiên, không phải loại quả nào cũng phù hợp. Người bị rối loạn tiêu hóa nên tránh trái cây chua, có tính axit cao (như cam, chanh, dứa…), vì chúng có thể gây kích thích dạ dày và tăng tiết dịch tiêu hóa.
Trái cây nên ăn:
- Chuối chín: chứa pectin giúp làm dịu dạ dày, đồng thời cung cấp kali bị mất khi tiêu chảy
- Đu đủ chín: giàu enzyme papain, giúp hỗ trợ tiêu hóa protein
- Táo hấp hoặc táo nạo: chứa chất xơ hòa tan (pectin) giúp làm dịu ruột và giảm tiêu chảy
- Lê hấp: làm mát ruột, bổ sung nước
Mẹo nhỏ: Nên ăn trái cây riêng biệt, tránh ăn ngay sau bữa chính để giảm áp lực cho dạ dày.
5. Nguồn đạm dễ tiêu, ít béo
Chất đạm (protein) cần thiết cho quá trình tái tạo niêm mạc ruột. Tuy nhiên, nếu ăn những loại đạm khó tiêu như thịt đỏ, thịt mỡ, nội tạng, có thể làm tăng gánh nặng cho dạ dày – ruột.
Nguồn đạm phù hợp:
- Thịt gà bỏ da, hấp hoặc luộc
- Cá nạc hấp hoặc kho nhạt
- Trứng luộc (1 quả/ngày)
- Đậu phụ non, sữa đậu nành không đường (nếu không đầy hơi)
Gợi ý: Chia nhỏ khẩu phần đạm trong ngày, kết hợp với rau củ và tinh bột dễ tiêu để cân bằng dinh dưỡng.
6. Bổ sung đủ nước
Mất nước là tình trạng thường gặp khi bị tiêu chảy hoặc nôn ói do rối loạn tiêu hóa. Cơ thể thiếu nước không chỉ khiến tiêu hóa chậm lại mà còn dễ gây táo bón.
Loại nước nên dùng:
- Nước ấm
- Nước gạo rang
- Nước ép táo pha loãng, nước dừa tươi
- Nước oresol (theo hướng dẫn)
Nên tránh: Nước lạnh, nước có ga, rượu bia, cà phê – vì chúng dễ gây kích ứng ruột và làm nặng thêm các triệu chứng.
Người bị rối loạn tiêu hóa nên kiêng gì?
Bên cạnh việc bổ sung thực phẩm hỗ trợ tiêu hóa, người bị rối loạn tiêu hóa cũng cần tránh một số loại thực phẩm và đồ uống có thể làm triệu chứng nặng hơn.
Dưới đây là những nhóm thực phẩm người đang gặp vấn đề tiêu hóa nên hạn chế hoặc kiêng hoàn toàn trong giai đoạn này:
1. Thức ăn nhiều dầu mỡ, chiên xào
Thực phẩm chiên rán, nhiều mỡ như thịt rán, khoai tây chiên, đồ ăn nhanh (fast food) rất khó tiêu, gây chậm nhu động ruột và tạo cảm giác đầy bụng, ợ hơi, buồn nôn. Dầu mỡ cũng kích thích tuyến tụy và gan làm việc nhiều hơn, trong khi hệ tiêu hóa đang yếu sẽ không xử lý tốt lượng chất béo này.
2. Thức ăn cay, nóng và gia vị mạnh
Ớt, tiêu, tỏi sống, hành sống, mù tạt… đều có thể gây kích ứng niêm mạc dạ dày và ruột, làm tăng cảm giác nóng rát, đau bụng hoặc đi ngoài phân lỏng. Gia vị mạnh còn khiến dạ dày tiết nhiều acid hơn, làm nặng thêm tình trạng viêm loét hoặc rối loạn tiêu hóa có kèm viêm dạ dày.
3. Sữa và các sản phẩm từ sữa (với người không dung nạp lactose)
Nhiều người bị rối loạn tiêu hóa, đặc biệt là tiêu chảy, có thể gặp tình trạng không dung nạp lactose – một loại đường có trong sữa tươi và một số chế phẩm từ sữa. Việc tiếp tục uống sữa trong giai đoạn này có thể làm tiêu chảy kéo dài, gây đầy hơi, đau quặn bụng. Nếu muốn dùng, nên chọn sữa không lactose hoặc sữa chua không đường vì dễ tiêu hơn và hỗ trợ bổ sung lợi khuẩn.
4. Trái cây chua và thực phẩm có tính axit cao
Cam, chanh, dứa, bưởi, xoài xanh, cà chua sống… chứa nhiều axit tự nhiên, dễ gây kích ứng niêm mạc ruột và dạ dày. Với người đang bị viêm ruột, tiêu chảy hoặc trào ngược, việc ăn trái cây chua có thể khiến triệu chứng khó chịu tăng lên.
5. Đồ uống có cồn, chất kích thích và nước có gas
Rượu bia, cà phê, nước ngọt có gas là những tác nhân hàng đầu gây kích thích hệ tiêu hóa. Chúng làm tăng tiết acid dạ dày, gây mất nước và làm rối loạn co bóp ruột. Ngoài ra, đồ uống có gas còn chứa CO₂ – dễ gây chướng bụng, đầy hơi, trong khi rượu và cà phê làm tăng nguy cơ viêm niêm mạc dạ dày và ruột.
6. Đồ ngọt, bánh kẹo
Bánh kẹo, nước ngọt, siro, nước tăng lực… chứa lượng đường đơn cao, khi vào ruột sẽ làm tăng áp suất thẩm thấu, dễ gây tiêu chảy và làm mất cân bằng hệ vi sinh. Ngoài ra, đường cũng là nguồn dinh dưỡng nuôi hại khuẩn – điều này bất lợi khi bạn đang cố gắng phục hồi hệ tiêu hóa.
7. Thực phẩm sinh nhiều khí, khó tiêu hóa
Bắp cải, súp lơ, măng, đậu nguyên hạt, ngô, nấm… là những loại rau củ dễ sinh khí trong quá trình lên men ở ruột. Những thực phẩm này có thể gây đầy hơi, chướng bụng – đặc biệt không phù hợp với người đang bị hội chứng ruột kích thích hoặc tiêu hóa kém.
Gợi ý thực đơn 1 tuần cho người rối loạn tiêu hóa
| Ngày |
Bữa sáng |
Trưa |
Tối |
Bữa phụ (trái cây/đồ uống) |
| Thứ 2 | Cháo gạo tẻ + chuối chín | Cơm mềm + cá hấp + canh bí đỏ | Cháo thịt bằm + rau ngót | Đu đủ chín + nước ấm |
| Thứ 3 | Bánh mì khô + sữa chua không đường | Cháo yến mạch + thịt gà xé nhỏ | Canh cà rốt + đậu phụ hấp + cơm nát | Táo nạo + trà gừng loãng |
| Thứ 4 | Khoai lang luộc + nước ấm | Cơm trắng + cá thu kho nhạt + bí xanh luộc | Cháo cà rốt thịt nạc | Nước ép táo pha loãng |
| Thứ 5 | Cháo đậu xanh nấu loãng | Cơm mềm + đậu hũ sốt cà chua (nấu chín kỹ) + canh rau mồng tơi | Cháo gà + củ cải trắng hầm mềm | Lê hấp + nước gạo rang |
| Thứ 6 | Cháo yến mạch + chuối nghiền | Canh khoai tây hầm thịt + cơm nát | Cháo bí đỏ + thịt nạc băm | Sữa không lactose + bánh quy nhạt |
| Thứ 7 | Bánh mì nướng khô + sữa chua | Cháo gạo lứt loãng + trứng luộc | Cơm trắng + cá hấp + canh rau ngót | Đu đủ + trà hoa cúc ấm |
| Chủ nhật | Cháo thịt gà + cà rốt ninh mềm | Cơm mềm + thịt lợn nạc luộc + rau luộc | Súp gà + bánh mì khô | Chuối chín + nước dừa loãng |
✅ Ghi chú khi áp dụng thực đơn:
- Chia nhỏ 4–5 bữa/ngày, không ăn quá no mỗi lần.
- Tránh đồ sống, chiên rán, gia vị mạnh và thực phẩm nhiều đường.
- Nên uống nước ấm đều trong ngày, tránh nước lạnh hoặc có gas.
- Có thể thay đổi món linh hoạt theo tình trạng: tăng rau củ nếu táo bón, giảm xơ nếu tiêu chảy.
- Sau 7 ngày, nếu triệu chứng không cải thiện, nên đi khám để kiểm tra kỹ hơn.
Chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng trong quá trình cải thiện rối loạn tiêu hóa. Việc lựa chọn thực phẩm phù hợp không chỉ giúp giảm triệu chứng nhanh hơn mà còn góp phần phục hồi hệ tiêu hóa một cách an toàn và bền vững. Hy vọng qua bài viết này, bạn đọc đã có câu trả lời rõ ràng cho thắc mắc “rối loạn tiêu hóa ăn gì để nhanh khỏi?” và có thêm gợi ý thiết thực để áp dụng vào thực đơn hàng ngày.
🔹🔹🔹Ưu đãi đặc biệt từ 10/6 đến 30/6, tích mới 8 điểm Tràng Phục Linh PLUS nhận ngay 1 hộp Đông Trùng Hạ Thảo 20 viên trị giá 600.000đ ➠ Cách thức nhận quà vô cùng đơn giản, bạn chỉ cần làm theo hướng dẫn của tem tích điểm có trên vỏ hộp. Chi tiết ưu đãi liên hệ 1800 1506. |
