Phân có chất nhầy màu trắng: Nguyên nhân, cách xử lý

Phân lẫn chất nhầy màu trắng là tình trạng khiến nhiều người lo lắng. Đây có thể chỉ là rối loạn tiêu hóa nhẹ nhưng đôi khi cũng là dấu hiệu cảnh báo bệnh lý đường ruột, gan mật hoặc tụy. Vậy phân có chất nhầy màu trắng do đâu, khi nào cần đi khám và xử lý thế nào?

Phân có chất nhầy màu trắng là gì?

Chất nhầy trong phân thực chất là dịch tiết từ niêm mạc ruột, có vai trò như một “lớp màng bảo vệ” giúp bôi trơn, làm trơn thành ruột và hỗ trợ phân di chuyển dễ dàng hơn. Ở trạng thái bình thường, lượng chất nhầy này rất ít và gần như không thể nhìn thấy bằng mắt thường. Tuy nhiên, khi hệ tiêu hóa bị kích thích hoặc gặp vấn đề, lượng dịch nhầy tiết ra nhiều hơn, kết tụ lại thành từng mảng hoặc sợi trắng đục, lẫn trong phân hoặc bám xung quanh phân.

Việc xuất hiện phân có chất nhầy màu trắng thường báo hiệu rằng ruột đang bị viêm, nhiễm trùng, rối loạn tiêu hóa hoặc có sự bất thường trong quá trình hấp thu. Màu sắc và đặc điểm của chất nhầy cũng giúp gợi ý tình trạng bệnh: nếu nhầy trong suốt có thể do rối loạn tiêu hóa nhẹ, nhưng nếu trắng đục, kèm máu hoặc mủ thì nhiều khả năng liên quan đến bệnh lý đường ruột nghiêm trọng.

Nói cách khác, phân nhầy trắng không phải là một bệnh, mà là triệu chứng cảnh báo cho thấy hệ tiêu hóa của bạn đang gặp vấn đề và cần được chú ý theo dõi để tìm nguyên nhân chính xác.

Nguyên nhân thường gặp của phân có chất nhầy màu trắng

Hiện tượng phân lẫn chất nhầy trắng có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Một số trường hợp chỉ là rối loạn tiêu hóa nhẹ, nhưng cũng có khi là dấu hiệu cảnh báo bệnh lý nghiêm trọng. Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến:

1. Nguyên nhân sinh lý, ít nguy hiểm

Ở một số người, phân có nhầy trắng có thể xảy ra do yếu tố tạm thời, không quá đáng lo ngại:

• Ăn nhiều chất xơ khó tiêu: Rau sống, hạt nguyên vỏ, thực phẩm thô có thể khiến ruột tiết thêm dịch nhầy để hỗ trợ tiêu hóa.
• Không dung nạp lactose: Người không tiêu hóa được đường lactose trong sữa và chế phẩm từ sữa có thể bị đầy hơi, tiêu chảy, phân lẫn nhầy.
• Rối loạn tiêu hóa nhẹ sau khi nhiễm lạnh hoặc ăn uống thất thường: Thường chỉ thoáng qua và tự hết sau 1–2 ngày.

2. Nguyên nhân bệnh lý đường tiêu hóa

Đây là nhóm nguyên nhân cần chú ý vì phân nhầy trắng thường là triệu chứng cảnh báo:

• Viêm đại tràng: Người bệnh thường đi ngoài nhiều lần, phân nhầy trắng kèm máu, đau bụng âm ỉ hoặc quặn từng cơn.
• Hội chứng ruột kích thích (IBS): Đây là rối loạn mạn tính của nhu động ruột. Triệu chứng điển hình là đau bụng, đầy hơi, phân lẫn nhầy trắng, táo bón hoặc tiêu chảy xen kẽ.
• Nhiễm trùng đường ruột: Vi khuẩn, virus hoặc ký sinh trùng tấn công gây tiêu chảy, sốt, buồn nôn và phân nhầy trắng.
• Viêm loét dạ dày – tá tràng, trào ngược dịch mật: Làm thay đổi môi trường tiêu hóa, ảnh hưởng đến phân.
• Bệnh lý gan, mật, tụy: Viêm tụy mạn tính, tắc mật hoặc rối loạn gan mật có thể làm phân có nhầy trắng kèm theo chất béo (phân nổi, khó rửa).

3. Nguyên nhân khác

Ngoài đường tiêu hóa, phân có nhầy trắng cũng có thể liên quan đến:

• Dị ứng thực phẩm: Một số người dị ứng với hải sản, tôm, cua, sữa… khiến ruột tăng tiết nhầy.
• Tác dụng phụ của thuốc: Đặc biệt là kháng sinh, thuốc nhuận tràng hoặc thuốc chống viêm có thể gây mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột, tạo ra nhiều nhầy trong phân.

Khi nào phân có chất nhầy màu trắng là dấu hiệu nguy hiểm?

Không phải lúc nào phân nhầy trắng cũng nguy hiểm, nhưng nếu tình trạng này kéo dài hoặc đi kèm các biểu hiện bất thường khác thì có thể là dấu hiệu cảnh báo bệnh lý nghiêm trọng. Người bệnh cần đặc biệt lưu ý trong các trường hợp sau:

• Phân nhầy trắng kèm máu: Đây là dấu hiệu điển hình của viêm đại tràng, polyp đại tràng hoặc thậm chí ung thư đại trực tràng. Máu có thể xuất hiện dưới dạng vệt đỏ tươi hoặc máu lẫn trong phân.
• Tiêu chảy kéo dài trên 3 ngày: Khi phân lỏng, nhầy trắng liên tục, cơ thể dễ mất nước, điện giải và có nguy cơ nhiễm trùng đường ruột.
• Đau bụng dữ dội, quặn từng cơn: Nếu kèm theo phân nhầy trắng, có thể là dấu hiệu của hội chứng ruột kích thích, tắc ruột hoặc viêm ruột cấp tính.
• Sốt cao, buồn nôn, nôn mửa: Cho thấy cơ thể đang phản ứng với tình trạng viêm nhiễm, nhiễm trùng đường tiêu hóa.
• Sụt cân nhanh, mệt mỏi, chán ăn: Khi phân nhầy trắng kéo dài và kèm sụt cân không rõ nguyên nhân, cần cảnh giác với bệnh mạn tính ở đại tràng, tụy hoặc gan mật.

Trong những trường hợp trên, người bệnh không nên tự điều trị tại nhà mà cần đến cơ sở y tế để được chẩn đoán và xử lý kịp thời.

Cách xử lý khi đi ngoài phân có chất nhầy màu trắng

Khi gặp hiện tượng phân lẫn chất nhầy trắng, việc đầu tiên là giữ bình tĩnh và theo dõi thêm các triệu chứng đi kèm. Trong nhiều trường hợp, tình trạng này chỉ do rối loạn tiêu hóa tạm thời và sẽ cải thiện sau vài ngày. Tuy nhiên, người bệnh vẫn nên áp dụng một số biện pháp chăm sóc sau:

1. Điều chỉnh chế độ ăn uống

• Ăn thực phẩm dễ tiêu: Cháo, súp, cơm nát, khoai nghiền, rau củ nấu chín mềm.
• Hạn chế dầu mỡ, đồ cay nóng: Thức ăn chiên rán, xào nhiều dầu hoặc quá nhiều gia vị sẽ làm ruột bị kích ứng mạnh hơn.
• Tránh hải sản vỏ cứng và đồ sống: Như tôm, cua, sò, ốc vì dễ gây dị ứng và khó tiêu.
• Uống đủ nước: Tốt nhất là nước ấm hoặc oresol khi có tiêu chảy để bù nước và điện giải.
• Bổ sung probiotic và men vi sinh: Sữa chua, chế phẩm men vi sinh có lợi cho hệ vi khuẩn đường ruột, giúp giảm nhầy trong phân.

2. Theo dõi triệu chứng

• Nếu chỉ xuất hiện 1–2 lần, không kèm sốt, đau bụng dữ dội hay tiêu chảy nặng → có thể tiếp tục theo dõi tại nhà.
• Nếu triệu chứng lặp lại nhiều ngày, hoặc kèm theo máu, sốt cao, nôn ói, cần nghĩ đến nguyên nhân bệnh lý.

3. Thăm khám y tế khi cần thiết

• Khi phân nhầy trắng kéo dài >3 ngày, kèm đau bụng dữ dội, sốt, đi ngoài ra máu, sụt cân nhanh, cần đến cơ sở y tế.
• Bác sĩ có thể chỉ định xét nghiệm phân, siêu âm bụng, nội soi đại tràng để tìm nguyên nhân.

Điều trị sẽ phụ thuộc vào chẩn đoán:

• Viêm đại tràng: dùng thuốc kháng viêm, thuốc chống co thắt.
• Hội chứng ruột kích thích: điều chỉnh chế độ ăn + thuốc điều hòa nhu động ruột.
• Nhiễm trùng đường ruột: dùng kháng sinh/kháng virus theo chỉ định.
• Bệnh lý tụy, mật, gan: điều trị chuyên sâu tại bệnh viện.

Không tự ý dùng kháng sinh hay thuốc cầm tiêu chảy khi chưa có hướng dẫn từ bác sĩ, vì có thể che lấp triệu chứng và làm bệnh nặng hơn.

Cách phòng ngừa phân có chất nhầy màu trắng

Để hạn chế nguy cơ đi ngoài phân có nhầy trắng, mỗi người cần duy trì thói quen sinh hoạt và chế độ ăn uống lành mạnh. Một số biện pháp hữu ích gồm:

1. Ăn uống an toàn và khoa học

• Ăn chín, uống sôi: Tránh hoàn toàn thực phẩm sống, tái, đặc biệt là hải sản và rau sống chưa rửa sạch vì dễ chứa vi khuẩn, ký sinh trùng.
• Giữ vệ sinh thực phẩm: Bảo quản đồ ăn đúng cách, không ăn thức ăn ôi thiu hoặc để lâu ngoài nhiệt độ thường.
• Ăn cân bằng dinh dưỡng: Bổ sung đủ tinh bột, đạm, rau củ và hoa quả. Hạn chế đồ nhiều dầu mỡ, cay nóng, thực phẩm chế biến sẵn.
• Tránh lạm dụng sữa và chế phẩm từ sữa nếu bạn bị không dung nạp lactose.

2. Bảo vệ hệ tiêu hóa

• Bổ sung men vi sinh/probiotic: Sữa chua, kim chi, dưa cải muối chua đúng cách hoặc men vi sinh dạng bổ sung giúp cân bằng hệ vi khuẩn đường ruột.
• Uống đủ nước: Khoảng 1,5–2 lít/ngày, ưu tiên nước lọc và nước ấm để hỗ trợ nhu động ruột.
• Hạn chế bia rượu, cà phê, nước ngọt có gas vì dễ kích thích dạ dày – ruột.

3. Lối sống lành mạnh

• Ăn uống đúng giờ: Giúp hệ tiêu hóa hoạt động nhịp nhàng, giảm rối loạn nhu động ruột.
• Nghỉ ngơi và vận động hợp lý: Tránh thức khuya, duy trì thói quen đi bộ, tập yoga hoặc thể dục nhẹ để hỗ trợ nhu động ruột.
• Giảm stress: Căng thẳng kéo dài là một yếu tố làm bùng phát hội chứng ruột kích thích và rối loạn tiêu hóa. Thư giãn bằng thiền, đọc sách, hít thở sâu.

4. Khám sức khỏe định kỳ

• Khám tiêu hóa định kỳ 6–12 tháng/lần, đặc biệt với người có tiền sử viêm đại tràng, hội chứng ruột kích thích hoặc bệnh lý gan mật.
• Thực hiện xét nghiệm, nội soi khi có dấu hiệu bất thường để phát hiện bệnh sớm và điều trị kịp thời.

Việc phòng ngừa đúng cách không chỉ giúp hạn chế tình trạng phân nhầy trắng mà còn bảo vệ toàn diện sức khỏe hệ tiêu hóa, giảm nguy cơ mắc các bệnh lý mạn tính như viêm đại tràng hay hội chứng ruột kích thích.

Câu hỏi thường gặp

1. Phân có chất nhầy màu trắng có nguy hiểm không?

Không phải lúc nào cũng nguy hiểm. Nếu chỉ xuất hiện thoáng qua, có thể do rối loạn tiêu hóa nhẹ hoặc chế độ ăn uống. Tuy nhiên, nếu phân nhầy trắng kéo dài, kèm máu, sốt, đau bụng dữ dội hoặc sụt cân thì đó là dấu hiệu bệnh lý cần đi khám sớm.

2. Trẻ em đi ngoài phân có chất nhầy màu trắng có sao không?

Trẻ nhỏ rất dễ bị rối loạn tiêu hóa do hệ tiêu hóa còn non yếu. Nếu trẻ đi ngoài kèm phân nhầy trắng, đặc biệt là sốt, bỏ bú, quấy khóc, cần đưa đi khám ngay vì có thể liên quan đến nhiễm trùng hoặc dị ứng thức ăn.

3. Người lớn bị phân nhầy trắng có phải viêm đại tràng không?

Viêm đại tràng là một trong những nguyên nhân phổ biến, nhưng không phải duy nhất. Phân nhầy trắng cũng có thể gặp trong hội chứng ruột kích thích, nhiễm khuẩn đường ruột, bệnh gan mật, tụy. Cần thăm khám và xét nghiệm để xác định chính xác.

4. Bao lâu thì nên đi khám bác sĩ khi bị phân nhầy trắng?

Nếu tình trạng kéo dài hơn 3 ngày, hoặc kèm các triệu chứng bất thường như sốt, đi ngoài ra máu, đau bụng dữ dội, sụt cân, thì nên đi khám ngay. Không nên tự ý dùng thuốc cầm tiêu chảy tại nhà.

5. Có nên uống men vi sinh khi bị phân nhầy trắng không?

Có thể. Men vi sinh giúp cân bằng hệ vi sinh đường ruột, hỗ trợ tiêu hóa tốt hơn. Tuy nhiên, đây chỉ là biện pháp hỗ trợ, không thay thế điều trị nguyên nhân bệnh lý nếu có.

Phân có chất nhầy màu trắng là dấu hiệu bất thường của đường ruột, có thể bắt nguồn từ rối loạn tiêu hóa nhẹ nhưng cũng có nguy cơ liên quan đến bệnh lý nặng. Người bệnh nên theo dõi kỹ, điều chỉnh chế độ ăn uống và đi khám khi triệu chứng kéo dài hoặc kèm theo biểu hiện nguy hiểm.