Phân sống là một trong những hiện tượng tiêu hóa thường gặp, khiến người bệnh lo lắng vì không biết có nguy hiểm hay không. Nếu bạn từng thấy phân lẫn hạt thức ăn chưa tiêu, không thành khuôn hoặc có mùi chua, rất có thể bạn đang gặp tình trạng “phân sống”. Bài viết sau đây sẽ giải thích rõ phân sống là gì, nguyên nhân gây ra, dấu hiệu nhận biết và hướng xử lý hiệu quả để bạn hiểu đúng và chủ động cải thiện.
Mục lục
Phân sống là gì?
Phân sống là hiện tượng phân có chứa phần thức ăn chưa được tiêu hóa hoàn toàn, ví dụ còn sợi rau, hạt ngũ cốc, thịt vụn, hoặc thành phần thức ăn vẫn ở dạng nguyên. Thông thường, thức ăn đi vào dạ dày – ruột non được phân giải, hấp thu các dưỡng chất; nếu quá trình này bị gián đoạn hoặc yếu đi, phần thức ăn “sống” không phân hủy được sẽ đi ra ngoài – đó chính là phân sống. Trạng thái này khác với phân bình thường ở chỗ phân sống thường lỏng, không thành khuôn, có mùi hơi chua hoặc hơi khó tiêu.
Nguyên nhân gây phân sống
1. Nhiễm khuẩn hoặc ký sinh trùng đường ruột
Thức ăn không được rửa sạch, sử dụng nguồn nước không đảm bảo, ăn các thực phẩm sống hoặc tái có thể dẫn đến nhiễm vi khuẩn, vi rút hoặc ký sinh trùng (như Salmonella, E. coli, giun sán). Khi đó, vi sinh vật có hại sẽ xâm nhập và phá vỡ công đoạn tiêu hóa, khiến thức ăn không phân huỷ hết và ra ngoài dưới dạng phân sống.
2. Mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột
Bên trong ruột chúng ta có hệ vi sinh vật gồm vi khuẩn có lợi và vi khuẩn gây hại. Khi mất cân bằng (ví dụ vì dùng kháng sinh, ăn uống không lành mạnh), vi khuẩn có lợi giảm sút, khả năng hỗ trợ tiêu hóa bị suy yếu. Kết quả là thức ăn không được tiêu hóa hoàn toàn, tạo ra phân sống.
3. Rối loạn hấp thu – thiếu enzyme tiêu hóa
Ruột non hoặc tuyến tụy có thể bị tổn thương hoặc kém hoạt động, dẫn đến việc thiếu các enzyme thiết yếu (như amylase, lipase, protease) để phân giải tinh bột, chất béo và đạm. Trong trường hợp này, phần thức ăn chưa được phân giải sẽ đi qua ruột già và thải ra ngoài dưới dạng phân sống.
4. Bệnh lý về đường tiêu hóa
Phân sống không chỉ đến từ chế độ ăn uống hay mất cân bằng vi sinh, mà còn có thể là dấu hiệu của nhiều bệnh lý đường tiêu hóa. Khi các cơ quan trong hệ tiêu hóa bị tổn thương, khả năng hấp thu và phân giải dưỡng chất suy giảm, dẫn đến thức ăn đi ra ngoài mà chưa được xử lý hoàn toàn. Một số bệnh thường gặp có thể gây ra tình trạng này gồm:
Viêm đại tràng: Niêm mạc đại tràng bị viêm làm rối loạn nhu động ruột. Thức ăn chưa được tiêu hóa hết ở ruột non đi xuống ruột già nhưng không kịp hấp thu hoàn chỉnh, tạo thành phân sống. Người bệnh thường kèm theo các triệu chứng như đau bụng dưới, đầy hơi, đi ngoài nhiều lần.
Hội chứng ruột kích thích (IBS): Đây là rối loạn chức năng ruột mạn tính, gây co bóp bất thường của nhu động ruột. Thức ăn đi qua ruột quá nhanh hoặc quá chậm đều có thể dẫn đến rối loạn tiêu hóa, trong đó có phân sống. IBS thường đi kèm đau bụng, chướng bụng và rối loạn phân (lúc táo, lúc lỏng).
Bệnh celiac: Đây là bệnh lý do cơ thể không dung nạp gluten (có trong lúa mì, yến mạch, lúa mạch). Khi ăn thực phẩm chứa gluten, niêm mạc ruột non bị tổn thương, gây giảm khả năng hấp thu dưỡng chất, dẫn đến đi ngoài phân sống, sụt cân, thiếu máu.
Viêm tụy mạn tính: Tuyến tụy có vai trò tiết enzyme tiêu hóa đạm, mỡ, tinh bột. Khi tụy bị viêm, lượng enzyme tiết ra giảm sút, thức ăn không được phân giải hoàn toàn. Kết quả là phân sống, kèm theo phân mỡ (phân nổi, khó rửa).
Nhiễm trùng và ký sinh trùng đường ruột mạn tính: Một số vi khuẩn hoặc ký sinh trùng ký trú lâu dài trong ruột làm thay đổi môi trường tiêu hóa, giảm khả năng hấp thu. Người bệnh có thể bị phân sống kéo dài, kèm triệu chứng thiếu hụt dinh dưỡng.
5. Yếu tố chế độ ăn hoặc sinh hoạt
Thói quen ăn quá nhanh, không nhai kỹ, ăn nhiều rau sống hoặc thực phẩm khó tiêu cũng là nguyên nhân phổ biến. Ngoài ra, stress, căng thẳng, uống nhiều rượu bia hoặc chất kích thích đều làm rối loạn nhu động ruột và làm tăng khả năng xuất hiện phân sống.
Cách xử lý khi bị phân sống
1. Điều chỉnh chế độ ăn uống
Thay đổi thói quen ăn uống là bước quan trọng đầu tiên. Người bị phân sống nên ưu tiên ăn chín, uống sôi, hạn chế tối đa rau sống, đồ ăn tái hoặc các thực phẩm khó tiêu như ngũ cốc nguyên hạt, măng, nấm dai. Ngoài ra, việc nhai kỹ và chia nhỏ bữa ăn cũng giúp hệ tiêu hóa làm việc hiệu quả hơn, tránh tình trạng thức ăn còn nguyên khi đi ra ngoài.
2. Bổ sung lợi khuẩn và men tiêu hóa
Khi hệ vi sinh đường ruột bị mất cân bằng hoặc cơ thể thiếu enzyme tiêu hóa, bổ sung thêm probiotics (men vi sinh) và enzyme hỗ trợ là giải pháp cần thiết.
- Men vi sinh giúp tăng số lượng vi khuẩn có lợi, cân bằng môi trường đường ruột.
- Enzyme tiêu hóa hỗ trợ phân giải tinh bột, chất béo và đạm, từ đó cải thiện tình trạng phân sống.
3. Điều chỉnh lối sống và thói quen sinh hoạt
Stress và căng thẳng có thể tác động mạnh tới nhu động ruột, làm rối loạn tiêu hóa. Vì vậy, người bệnh nên:
- Ngủ đủ giấc, hạn chế thức khuya.
- Luyện tập thể dục nhẹ nhàng mỗi ngày.
- Uống đủ nước (1,5 – 2 lít/ngày) để hỗ trợ quá trình tiêu hóa và trao đổi chất.
4. Hạn chế lạm dụng thuốc
Việc dùng kháng sinh kéo dài dễ làm mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột, từ đó gây ra phân sống. Người bệnh nên chỉ dùng thuốc khi có chỉ định của bác sĩ, đồng thời kết hợp bổ sung lợi khuẩn để giảm tác dụng phụ của thuốc đối với đường ruột.
5. Thăm khám y tế khi cần thiết
Trong trường hợp phân sống kéo dài trên 1–2 tuần, hoặc đi kèm các dấu hiệu bất thường như đau bụng dữ dội, đi ngoài ra máu, sút cân nhanh, cơ thể mệt mỏi, người bệnh cần nhanh chóng đến cơ sở y tế chuyên khoa tiêu hóa để được chẩn đoán chính xác. Việc xét nghiệm phân, nội soi hoặc siêu âm ổ bụng sẽ giúp bác sĩ tìm ra nguyên nhân và đưa ra phác đồ điều trị phù hợp.
Cách phòng ngừa phân sống
1. Xây dựng chế độ ăn khoa học
Một trong những yếu tố quan trọng nhất để phòng tránh phân sống chính là chế độ ăn. Hệ tiêu hóa cần được cung cấp đủ dưỡng chất cân bằng giữa tinh bột, chất đạm, chất béo và chất xơ. Tuy nhiên, chất xơ thô (rau sống, rau già, ngũ cốc nguyên hạt chưa qua chế biến kỹ) nếu dùng nhiều sẽ làm ruột khó hấp thu hết và gây ra phân sống. Do đó, người trưởng thành nên ưu tiên rau củ nấu chín mềm, trái cây chín mọng, dễ tiêu hóa. Ngoài ra, nên hạn chế đồ ăn nhanh, thực phẩm chiên rán nhiều dầu mỡ và các món cay nóng vì chúng dễ gây kích thích ruột.
2. Ăn uống điều độ và đúng cách
Thói quen ăn uống có ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động của đường ruột. Ăn quá nhanh, nhai không kỹ làm thức ăn chưa được nghiền nhỏ, buộc dạ dày và ruột non phải làm việc quá tải, dẫn đến tình trạng thức ăn không tiêu hóa hết. Để hạn chế, nên tập thói quen ăn chậm, nhai kỹ, mỗi bữa ăn kéo dài tối thiểu 15–20 phút. Ngoài ra, việc chia nhỏ thành 4–5 bữa trong ngày thay vì 2–3 bữa lớn cũng giúp giảm áp lực cho hệ tiêu hóa, thức ăn được hấp thu triệt để hơn.
3. Duy trì lối sống lành mạnh
Một lối sống điều độ không chỉ giúp phòng ngừa phân sống mà còn có lợi cho sức khỏe nói chung. Stress và căng thẳng kéo dài sẽ ảnh hưởng đến nhu động ruột, khiến cơ thể dễ bị rối loạn tiêu hóa. Người trưởng thành nên duy trì:
- Ngủ đủ giấc: tối thiểu 7–8 tiếng/ngày, hạn chế thức khuya.
- Hoạt động thể chất đều đặn: đi bộ, đạp xe, yoga hay bơi lội giúp kích thích nhu động ruột ổn định.
- Uống đủ nước: 1,5 – 2 lít/ngày để hỗ trợ làm mềm phân và vận chuyển thức ăn trong ruột.
- Hạn chế chất kích thích: như rượu bia, cà phê, thuốc lá, vì chúng dễ gây mất cân bằng hệ tiêu hóa.
4. Sử dụng thuốc hợp lý
Kháng sinh là “con dao hai lưỡi”: có tác dụng tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh nhưng đồng thời cũng phá vỡ hệ vi sinh đường ruột. Khi hệ vi sinh bị rối loạn, thức ăn không được phân giải triệt để sẽ dẫn đến phân sống. Vì vậy, chỉ nên dùng kháng sinh theo đúng chỉ định của bác sĩ. Trong thời gian dùng thuốc, việc bổ sung men vi sinh hoặc probiotic sẽ giúp khôi phục sự cân bằng, bảo vệ hệ tiêu hóa.
5. Khám sức khỏe định kỳ
Không ít trường hợp phân sống xuất phát từ các bệnh lý mạn tính như viêm đại tràng, hội chứng ruột kích thích, viêm tụy… Việc khám sức khỏe định kỳ, đặc biệt là nội soi tiêu hóa và xét nghiệm phân, giúp phát hiện sớm những bất thường. Nếu bệnh được chẩn đoán ở giai đoạn đầu, bác sĩ có thể đưa ra phác đồ điều trị phù hợp, ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm như suy dinh dưỡng, sút cân kéo dài hay thậm chí ung thư đường ruột.
Phân sống là tình trạng thức ăn chưa tiêu hóa hết đi theo phân ra ngoài, thường do yếu tố ăn uống, rối loạn tiêu hóa, mất men, hoặc bệnh lý đường ruột. Nếu xảy ra rải rác, bạn có thể điều chỉnh chế độ ăn và sinh hoạt để cải thiện. Nhưng nếu tình trạng kéo dài và có các biểu hiện bất thường kèm theo, đừng ngần ngại đến cơ sở y tế để được chẩn đoán và điều trị đúng cách.
💥💥 Để giúp Khách hàng vừa dễ dàng nhận biết hàng chính hãng, vừa tiết kiệm chi phí, Tràng Phục Linh Plus có chương trình tích đủ 6 điểm tặng 1 hộp 20 viên trị giá 195.000đ ➠ 🎁 Cách thức nhận quà vô cùng đơn giản, bạn chỉ cần làm theo hướng dẫn của tem tích điểm có trên vỏ hộp |
