Tại sao ăn ốc bị đầy bụng?

Ốc là một món ăn được yêu thích trong nhiều nền văn hóa, bao gồm cả Việt Nam. Tuy nhiên, một số người có thể cảm thấy khó chịu, đặc biệt là đầy bụng sau khi thưởng thức món ăn này.

Đầy bụng, hay còn gọi là chướng bụng, là cảm giác no, căng tức hoặc sưng lên ở vùng bụng. Người bị đầy bụng sau khi ăn ốc có thể cảm thấy bụng nặng nề, căng phồng, thậm chí có thể quan sát thấy bụng to hơn bình thường.

Nguyên nhân gây đầy bụng sau khi ăn ốc

Có nhiều yếu tố có thể dẫn đến tình trạng đầy bụng sau khi ăn ốc:

Hàm lượng Protein cao

Ốc là một nguồn cung cấp protein. Tuy nhiên, protein trong hải sản, bao gồm cả ốc, đôi khi có thể khó tiêu hóa hơn so với các loại protein khác đối với một số người. Khi protein không được tiêu hóa hoàn toàn, nó có thể bị lên men trong ruột, tạo ra khí gây đầy bụng. Những người có hệ tiêu hóa kém hoặc thiếu hụt enzyme tiêu hóa có thể dễ bị tình trạng này hơn.

Chất béo từ phương pháp chế biến

Nhiều món ốc được chế biến bằng cách xào, rang hoặc chiên với dầu mỡ và các loại sốt béo ngậy (ví dụ, ốc xào bơ tỏi). Thực phẩm giàu chất béo có thể làm chậm quá trình tiêu hóa. Sự chậm trễ này khiến thức ăn lưu lại trong dạ dày lâu hơn, dẫn đến cảm giác no và đầy bụng. Việc tiêu thụ một lượng lớn các món ốc chế biến nhiều dầu mỡ có thể làm trầm trọng thêm tình trạng này.

Chất nhầy tự nhiên trong ốc

Ốc tự nhiên chứa một lượng chất nhầy. Chất nhầy này có khả năng làm chậm quá trình di chuyển của thức ăn trong hệ tiêu hóa ở một số người. Nó cũng có thể góp phần vào quá trình lên men trong ruột, dẫn đến sinh khí và gây đầy bụng.

Nhiễm khuẩn và ký sinh trùng

Ốc thường sống ở nơi ẩm ướt, bùn lầy – môi trường dễ chứa vi khuẩn và ký sinh trùng. Ăn ốc sống hoặc chưa chín kỹ có thể gây nhiễm khuẩn, ký sinh trùng, dẫn đến đau bụng, tiêu chảy, buồn nôn, đầy hơi. Đặc biệt, ốc sống có thể truyền giun phổi chuột (Angiostrongylus cantonensis), gây đau đầu, cứng cổ, buồn nôn, với thời gian ủ bệnh 1–3 tuần.

Dị ứng và bất dung nạp hải sản

Ốc thuộc nhóm hải sản (động vật thân mềm), có thể gây dị ứng ở một số người do chứa protein đặc biệt. Dị ứng hải sản thường xuất hiện nhanh chóng, gây triệu chứng như đau bụng, tiêu chảy, buồn nôn, phát ban, khó thở, thậm chí sốc phản vệ. Ngay cả việc chạm vào hoặc hít hơi từ hải sản đang nấu cũng có thể kích ứng. Ngoài ra, bất dung nạp hải sản (liên quan đến tiêu hóa, không phải miễn dịch) cũng gây đau bụng, đầy hơi, buồn nôn, tiêu chảy, và có thể xuất hiện sau tới 72 giờ.

Kết hợp thực phẩm không phù hợp

Dân gian cho rằng ăn ốc cùng thực phẩm giàu vitamin C (như trái cây) có thể gây đau bụng, đầy hơi, khó tiêu, do vitamin C có thể phản ứng với chất trong ốc tạo hợp chất khó tiêu hoặc độc. Vì vậy, nhiều người khuyên nên cách nhau ít nhất 2 giờ. Ngoài ra, uống đồ lạnh, rượu bia hay nước ngọt có ga khi ăn ốc cũng dễ gây rối loạn tiêu hóa.

Độc tố trong một số loại ốc

Một số loài ốc biển có thể chứa độc tố tự nhiên gây ngộ độc thực phẩm. Độc tố DSP từ tảo tích tụ trong ốc gây tiêu chảy, buồn nôn, nôn và đau bụng. Một số loài như ốc Nassarius chứa Tetrodotoxin – độc tố thần kinh mạnh, không bị phá hủy khi nấu, có thể gây tê môi, chóng mặt, đau đầu và thậm chí tử vong. Ốc vòi voi (Neptunea) có thể chứa tetramine gây buồn nôn, chóng mặt, thường nhẹ và tự khỏi nhưng đôi khi có thể nguy hiểm hơn.

Quá trình tiêu hóa ốc trong cơ thể con người

Quá trình tiêu hóa ở người bắt đầu từ miệng, sau đó thức ăn di chuyển xuống thực quản, vào dạ dày, ruột non và cuối cùng là ruột già. Giống như các loại thực phẩm khác, ốc được phân hủy bởi các enzyme tiêu hóa trong dạ dày và ruột non.

Các triệu chứng có thể đi kèm cùng đầy bụng sau khi ăn ốc

Ngoài đầy bụng, người ăn ốc có thể gặp phải các triệu chứng tiêu hóa khác như:

• Buồn nôn
• Nôn mửa
• Tiêu chảy (phân lỏng hoặc nhiều nước)
• Đau bụng hoặc chuột rút
• Ợ nóng hoặc trào ngược axit
• Ợ hơi hoặc xì hơi nhiều
• Cảm giác no sớm khi ăn
• Cảm giác no khó chịu sau khi ăn

Các triệu chứng ít phổ biến hơn nhưng nghiêm trọng hơn cần được chú ý và thăm khám y tế kịp thời bao gồm:

• Phản ứng dị ứng nghiêm trọng (phát ban, sưng tấy, khó thở)
• Các triệu chứng ngộ độc thực phẩm (sốt, ớn lạnh, mất nước nghiêm trọng)
• Các triệu chứng thần kinh (đau đầu, cứng cổ, ngứa ran, chóng mặt) có thể gợi ý nhiễm giun phổi chuột hoặc ngộ độc độc tố khác

Biện pháp khắc phục đầy bụng sau khi ăn ốc

• Uống nước ấm: Giúp thư giãn dạ dày và hỗ trợ tiêu hóa.
• Uống trà gừng: Gừng có tính ấm, giúp giảm khó tiêu và đầy bụng. Gừng có đặc tính chống viêm và kích thích tiêu hóa, có thể giúp cân bằng tính hàn của ốc theo y học cổ truyền.
• Uống trà bạc hà: Có thể giúp thư giãn cơ trơn tiêu hóa và giảm khí. Bạc hà có tác dụng chống co thắt, làm dịu đường tiêu hóa.
• Xoa bụng nhẹ nhàng: Massage bụng theo chiều kim đồng hồ có thể giúp đẩy khí ra ngoài. Việc xoa bóp nhẹ nhàng có thể kích thích nhu động ruột và giúp tống khí.
• Tránh nằm ngay sau khi ăn: Giữ tư thế thẳng đứng giúp ngăn ngừa trào ngược axit và hỗ trợ tiêu hóa nhờ trọng lực.
• Ăn thức ăn nhạt: Nếu có thể ăn, hãy chọn các loại thực phẩm dễ tiêu hóa như bánh mì nướng, cơm, chuối để giúp dạ dày ổn định.
• Uống đủ nước: Uống các chất lỏng trong như nước lọc, nước dùng hoặc nước trái cây pha loãng giúp ngăn ngừa mất nước, đặc biệt nếu bị tiêu chảy hoặc nôn mửa. Bù nước rất quan trọng để tránh làm trầm trọng thêm các triệu chứng tiêu hóa.
• Mật ong: Có thể có đặc tính kháng khuẩn giúp giảm nhẹ các vấn đề tiêu hóa nhẹ. Mật ong có tác dụng làm dịu và kháng khuẩn tự nhiên.
• Thuốc không kê đơn: Thuốc kháng axit có thể giúp giảm ợ nóng nếu đi kèm với đầy bụng.
• Men tiêu hóa có thể hỗ trợ phân hủy protein và chất béo trong ốc.

Khi nào cần khám bác sĩ?

Điều quan trọng là phải đến gặp bác sĩ nếu tình trạng đầy bụng nghiêm trọng, kéo dài hoặc đi kèm với các triệu chứng đáng lo ngại như đau dữ dội, sốt, đi ngoài ra máu, nôn mửa liên tục, dấu hiệu mất nước (ví dụ, đi tiểu ít, chóng mặt) hoặc các triệu chứng của phản ứng dị ứng. Trong trường hợp nghi ngờ ngộ độc thực phẩm hoặc phản ứng dị ứng nghiêm trọng, cần phải được chăm sóc y tế ngay lập tức. Đối với nghi ngờ nhiễm giun phổi chuột, cần được bác sĩ đánh giá, mặc dù các nguyên nhân khác gây viêm màng não phổ biến hơn. Điều trị dự phòng bằng albendazole có thể được xem xét nếu gần đây đã ăn phải ốc sống.

Cách chế biến ốc giúp giảm nguy cơ bị đầy bụng

Đầy bụng sau khi ăn ốc là tình trạng khá phổ biến, nhưng hoàn toàn có thể phòng tránh nếu biết cách lựa chọn và chế biến đúng. Hãy ăn uống hợp lý để vừa thưởng thức được món ngon, vừa giữ gìn sức khỏe cho hệ tiêu hóa.