Đi ngoài phân sống có phải là triệu chứng của viêm đại tràng không?

Đi ngoài phân sống là dấu hiệu rối loạn tiêu hóa phổ biến. Liệu đây có phải triệu chứng của viêm đại tràng? Tìm hiểu nguyên nhân và cách điều trị hiệu quả.

Đi ngoài phân sống là gì?

Đi ngoài phân sống là tình trạng đi vệ sinh mà phân chưa được tiêu hóa hoàn toàn. Đây là dấu hiệu cho thấy hệ tiêu hóa đang gặp vấn đề – thức ăn không được phân giải, hấp thụ hết, khiến chúng bị đẩy ra ngoài.

Dấu hiệu nhận biết đi ngoài phân sống:

• Phân thường nhão, nát, có thể lổn nhổn như thức ăn chưa tiêu
• Có mùi tanh hoặc hôi lạ, rất khó chịu
• Có thể thấy cặn bã thức ăn như hạt cơm, rau, thịt… chưa tiêu hóa kỹ
• Không đi tiêu lỏng như tiêu chảy nhưng vẫn đi nhiều lần trong ngày
• Cảm giác bụng đầy hơi, khó tiêu, ấm ách sau ăn

Nguyên nhân đi ngoài phân sống

Tình trạng đi ngoài phân sống có thể do nhiều yếu tố liên quan đến chế độ ăn uống, chức năng tiêu hóa, hoặc các bệnh lý đường ruột. Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến nhất:

Ăn uống thiếu khoa học, thói quen sinh hoạt xấu

• Ăn quá nhanh, không nhai kỹ làm dạ dày khó nghiền nhỏ thức ăn, gây áp lực lên ruột non
• Ăn thực phẩm nhiều đạm, chất béo (thịt đỏ, chiên xào…) khó tiêu hơn rau củ
• Thức ăn ôi thiu, nhiễm khuẩn: gây rối loạn tiêu hóa, làm đường ruột không kịp xử lý hết chất
• Uống rượu, bia, nước lạnh trong lúc ăn: ảnh hưởng đến quá trình tiết men tiêu hóa

Do mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột

Hệ vi sinh đường ruột bao gồm cả vi khuẩn có lợi và vi khuẩn có hại. Tuy nhiên, vì một số lý do như sử dụng thuốc kháng sinh, lạm dụng rượu bia, thuốc lá, chế độ ăn uống không lành mạnh… khiến một số vi khuẩn có hại sinh sôi và phát triển. Từ đó dẫn đến mất cân bằng hệ vi sinh, thức ăn vào trong cơ thể không được phân giải kỹ và gây ra phân sống, đầy hơi, chướng bụng.

Viêm đại tràng

Viêm đại tràng (đặc biệt dạng mãn tính) khiến niêm mạc ruột tổn thương, khả năng hấp thu kém. Tình trạng đại tràng co bóp bất thường, thức ăn trôi nhanh và chưa kịp tiêu hóa hết dẫn đến đi ngoài ra phân sống. Triệu chứng điển hình của người viêm đại tràng thường đi ngoài nhiều lần, có lúc sống, lúc nhầy, lẫn máu hoặc mùi rất khó chịu

Hội chứng ruột kích thích (IBS)

Là bệnh lý rối loạn chức năng của đại tràng do yếu tố tâm lý (stress, lo âu) ảnh hưởng đến nhu động ruột. Người bệnh thường bị đi ngoài thất thường: lúc táo, lúc sống, lúc tiêu chảy. Các triệu chứng điển hình của người hội chứng ruột kích thích là đầy bụng, đau âm ỉ vùng bụng dưới, khó chịu sau ăn

Nhiễm ký sinh trùng hoặc vi khuẩn đường ruột

• Một số loại giun, amip, vi khuẩn (E.coli, H.pylori…) gây viêm niêm mạc ruột
• Tác động trực tiếp đến hệ tiêu hóa khiến phân không tiêu hóa hết
• Thường kèm triệu chứng: đau bụng quặn, sốt nhẹ, tiêu chảy, đi phân nhầy

Căng thẳng thần kinh kéo dài (Stress)

• Căng thẳng ảnh hưởng đến hệ thần kinh ruột → co bóp ruột không đều → tiêu hóa chậm hoặc quá nhanh
• Người thường xuyên lo âu, thức khuya, làm việc trí óc cao độ dễ bị rối loạn tiêu hóa kéo dài, dẫn đến phân sống

Một số nguyên nhân khác

• Thiếu axit dạ dày (Hypochlorhydria): giảm khả năng tiêu hóa đạm
• Rối loạn chức năng tuyến tụy: tụy không tiết đủ enzym tiêu hóa, làm chậm phân giải chất béo và tinh bột
• Dị ứng thức ăn (gluten, sữa…): có thể gây rối loạn hấp thu ở ruột

Đi ngoài phân sống cảnh báo vấn đề gì?

Việc đi ngoài phân sống thường xuyên hoặc kéo dài nhiều ngày không chỉ là dấu hiệu tiêu hóa kém. Nó có thể cảnh báo những vấn đề nghiêm trọng hơn bên trong cơ thể, đặc biệt là ở đường ruột và hệ tiêu hóa. Cụ thể như:

Viêm đại tràng

Khi đại tràng bị viêm đại tràng, lớp niêm mạc sẽ tổn thương, làm giảm khả năng hấp thu nước và chất dinh dưỡng. Thức ăn chưa tiêu hóa hết trôi nhanh qua đại tràng và bị thải ra ngoài dưới dạng phân sống.

Dấu hiệu kèm theo:

• Đau bụng âm ỉ hoặc quặn từng cơn
• Đi ngoài nhiều lần/ngày, phân lúc lỏng, lúc nhầy, lúc nát sống
• Mệt mỏi, chán ăn, sút cân nhẹ

Hội chứng ruột kích thích (IBS)

Đây là hội chứng rối loạn mãn tính của đại tràng, mặc dù không gây tổn thương thực thể nhưng làm ảnh hưởng đến hoạt động của ruột do yếu tố thần kinh – cảm xúc và gây ra các triệu chứng như đau bụng, đầy hơi, đi ngoài táo bón hoặc tiêu chảy.

Dấu hiệu nhận biết:

• Đi ngoài thất thường, phân lúc lỏng, lúc táo, có lúc sống
• Bụng khó chịu, đầy hơi, mót rặn nhưng không đi được hết
• Triệu chứng thường nặng hơn khi bạn căng thẳng, lo âu, stress kéo dài

Bệnh này dễ gặp ở người trẻ, dân văn phòng hoặc những người thường xuyên làm việc bị căng thẳng, stress, áp lực kéo dài.

Rối loạn hệ vi sinh đường ruột

Khi bạn thường xuyên dùng kháng sinh dài ngày, ăn uống thất thường, nhiều dầu mỡ hoặc bị mất ngủ, căng thẳng kéo dài dẫn đến hệ vi sinh bị mất cân bằng. Hệ tiêu hóa kém gây ra tình trạng trướng bụng, phân sống, mùi hôi.

Thiếu enzym tiêu hóa hoặc rối loạn chức năng tụy

Nếu tụy không tiết đủ enzym để tiêu hóa đạm, béo và tinh bột – người bệnh sẽ thấy:

• Phân sống, nổi váng mỡ, tanh
• Người gầy, khó hấp thu dinh dưỡng
• Mệt mỏi sau ăn, sụt cân

Tình trạng này thường dễ gặp ở những người đang có vấn đề liên quan đến một số bệnh lý gan, mật và tụy.

Một số bệnh lý khác

Mặc dù những trường hợp dưới đây hiếm gặp, nhưng đi ngoài phân sống kéo dài cũng có thể là dấu hiệu của các bệnh lý nặng hơn như:

• Polyp, u đại tràng
• Viêm loét đại tràng tự miễn
• Ung thư đại – trực tràng giai đoạn sớm

Do vậy, nếu người bệnh có dấu hiệu bất thường như phân có máu, sụt cân nhanh, mệt mỏi kéo dài, nên đến các cơ sở y tế gần nhất để được thăm khám và hỗ trợ điều trị sớm tránh những biến chứng không đáng có.

Khi nào bạn cần đi khám?

Không phải ai đi ngoài phân sống cũng cần đến bệnh viện ngay. Tuy nhiên, nếu gặp các dấu hiệu sau, người bệnh nên chủ động đi khám càng sớm càng tốt để phát hiện và điều trị kịp thời:

Đi ngoài phân sống kéo dài hơn 5–7 ngày

Nếu hiện tượng này không tự hết sau vài ngày, dù bạn đã ăn uống cẩn thận hơn, thì rất có thể nguyên nhân là bệnh lý mạn tính như:

• Viêm đại tràng mãn tính
• Hội chứng ruột kích thích
• Thiếu enzym tiêu hóa

 Phân có dấu hiệu bất thường

• Lẫn máu, nhầy, mùi tanh nặng
• Phân nát, sống kéo dài, không thành khuôn
• Có dấu hiệu phân mỡ: nổi váng, bám dính toilet

 Có các triệu chứng đi kèm sau

• Đau bụng từng cơn hoặc âm ỉ kéo dài
• Buồn nôn, chán ăn, cơ thể mệt mỏi
• Sụt cân không rõ nguyên nhân
• Tiêu chảy xen kẽ táo bón
• Cảm giác đi ngoài không hết phân, mót rặn liên tục

Từng có tiền sử bệnh đường ruột

Nếu bạn từng mắc viêm đại tràng, hội chứng ruột kích thích, loét dạ dày – tá tràng hoặc nhiễm khuẩn tiêu hóa trước đó thì càng nên đi khám sớm khi tái phát dấu hiệu đi ngoài phân sống.

Cách điều trị đi ngoài phân sống hiệu quả và an toàn

Tùy theo nguyên nhân gây ra tình trạng này mà hướng điều trị sẽ khác nhau. Tuy nhiên, người bệnh có thể bắt đầu xử lý tại nhà bằng những phương pháp sau:

Điều chỉnh chế độ ăn uống 

Đây là bước đơn giản nhưng cực kỳ quan trọng:

• Hạn chế: đồ chiên rán, thịt đỏ, sữa tươi (với người không dung nạp lactose), đồ lạnh, thực phẩm tái/sống
• Tăng cường: thức ăn mềm, dễ tiêu như cháo, súp, cơm nát
• Chia nhỏ bữa ăn: giúp ruột hoạt động nhẹ nhàng hơn
• Nhai kỹ, ăn chậm: hỗ trợ quá trình tiêu hóa từ miệng

Bổ sung men vi sinh 

Men vi sinh chứa lợi khuẩn giúp:

• Cân bằng lại hệ vi sinh ruột
• Ức chế hại khuẩn gây phân sống
• Tăng hấp thu dinh dưỡng

Lưu ý: Dùng theo đúng hướng dẫn, không lạm dụng dài ngày khi chưa xác định nguyên nhân bệnh.

Uống đủ nước và nghỉ ngơi hợp lý

• Duy trì 2–2,5 lít nước/ngày giúp phân mềm, cơ thể thanh lọc tốt
• Hạn chế thức khuya, giảm stress, vận động nhẹ nhàng mỗi ngày

Dùng thuốc theo chỉ định nếu có bệnh nền

Trong một số trường hợp nếu áp dụng các biện pháp trên mà tình trạng đi ngoài phân sống không giảm, người bệnh cần đi khám bác sĩ để xác định nguyên nhân và chỉ định uống thuốc nếu cần. Các loại thuốc này bao gồm:

• Viêm đại tràng: cần dùng kháng viêm, chống co thắt
• Hội chứng ruột kích thích: phối hợp điều trị nội khoa và điều chỉnh cảm xúc
• Thiếu enzym: dùng bổ sung enzym tiêu hóa ngoài

Người bệnh tuyệt đối không tự ý mua thuốc tiêu chảy, cầm phân khi chưa có định từ bác sĩ – vì có thể phản lại tác dụng hoặc khiến bệnh trở nên trầm trọng hơn.