Đi ngoài ra nước có mùi tanh có phải bệnh lý nguy hiểm không?

Hỏi:

“Chào bác sĩ, tôi năm nay 32 tuổi, thời gian gần đây thường xuyên bị đi ngoài ra nước, phân lỏng và có mùi tanh rất khó chịu. Lúc đầu tôi nghĩ là rối loạn tiêu hóa nhẹ nhưng tình trạng cứ lặp lại. Xin hỏi đây có phải là biểu hiện bệnh lý gì nguy hiểm không? Tôi nên xử lý thế nào?”

Nguyễn Thị Hồng (Quốc Oai, Hà Nội)

Trả lời:

Chào bạn Hồng, cảm ơn bạn đã tin tưởng gửi câu hỏi tới chuyên mục tư vấn sức khỏe. Tình trạng đi ngoài ra nước có mùi tanh không đơn thuần là rối loạn tiêu hóa tạm thời. Trong nhiều trường hợp, đây là cảnh báo sớm của các vấn đề đường ruột nghiêm trọng nếu kéo dài hoặc kèm các biểu hiện bất thường khác. Tôi sẽ giải thích cụ thể hơn để bạn hiểu rõ.

1. Đi ngoài ra nước có mùi tanh là gì?

Bình thường, phân có dạng khuôn, mềm và không có mùi quá nặng. Tuy nhiên, khi phân trở nên lỏng hoặc toàn nước, đi kèm mùi tanh nồng, khó chịu thì đó là dấu hiệu rõ ràng của rối loạn tiêu hóa hoặc bệnh lý ở đường ruột.

Tùy theo nguyên nhân, hiện tượng này có thể xảy ra đột ngột (cấp tính) hoặc kéo dài (mạn tính), có kèm theo đau bụng, sốt, buồn nôn, thậm chí là mất nước nghiêm trọng.

Các nguyên nhân gây đi ngoài ra nước có mùi tanh thường gặp

Rối loạn tiêu hóa do thực phẩm: Ăn uống đồ ôi thiu, mất vệ sinh hoặc không hợp tạng có thể khiến hệ tiêu hóa phản ứng bằng cách đẩy nhanh nhu động ruột, gây phân lỏng, tanh.

1. Rối loạn tiêu hóa do ăn uống

Đây là nguyên nhân thường gặp nhất. Việc ăn phải thực phẩm ôi thiu, nhiễm khuẩn, chưa được nấu chín kỹ hoặc ăn quá nhiều đồ dầu mỡ, thức ăn lạ có thể khiến hệ tiêu hóa bị kích thích, dẫn đến nhu động ruột hoạt động mạnh, gây phân lỏng, phân nước và có mùi tanh nồng.

2. Nhiễm khuẩn đường ruột

Các loại vi khuẩn như E.coli, Salmonella, Shigella… có thể xâm nhập vào đường ruột thông qua thức ăn, nước uống bẩn hoặc tay không sạch. Những vi khuẩn này làm viêm niêm mạc ruột, rối loạn chức năng tiêu hóa, gây tiêu chảy cấp, phân nước, thậm chí có thể lẫn máu, chất nhầy hoặc có mùi tanh khó chịu.

3. Nhiễm ký sinh trùng

Một số ký sinh trùng như Giardia lamblia, amíp hoặc giun đường ruột có thể làm thay đổi môi trường đường ruột, kích thích tiết dịch bất thường và gây tiêu chảy kéo dài. Phân thường loãng, mùi hôi tanh và có thể kèm theo chướng bụng, đầy hơi, đau bụng âm ỉ hoặc từng cơn.

4. Viêm đại tràng cấp hoặc mạn tính

Khi lớp niêm mạc đại tràng bị viêm, cơ thể sẽ phản ứng bằng cách tăng tiết dịch, gây tiêu chảy kéo dài, phân có thể lẫn nhầy, kèm mùi tanh hoặc khó chịu rõ rệt. Tình trạng này thường gặp ở người từng có tiền sử viêm loét đại tràng, ăn uống kém vệ sinh hoặc dùng thuốc kháng sinh kéo dài.

☛ Tham khảo: 6 biến chứng nguy hiểm của bệnh viêm đại tràng

5. Hội chứng ruột kích thích (IBS)

Đây là một rối loạn chức năng của đại tràng, không do nhiễm trùng nhưng vẫn gây tiêu chảy, phân loãng, thay đổi mùi, kèm đầy bụng, đau quặn hoặc khó chịu sau ăn. Mùi tanh trong phân có thể xuất phát từ sự rối loạn co bóp ruột, khiến thức ăn không được tiêu hóa hết.

☛ Tham khảo thêm tại: Hội chứng ruột kích thích có nguy hiểm không?

6. Ngộ độc thực phẩm

Khi ăn phải thực phẩm chứa độc tố hoặc vi khuẩn gây ngộ độc (thường gặp ở đồ ăn để lâu, hải sản, thịt sống…), người bệnh sẽ bị tiêu chảy cấp, phân có mùi tanh nặng, nước nhiều, kèm theo nôn mửa, sốt và đau bụng quặn dữ dội. Đây là tình trạng cần xử lý nhanh để tránh mất nước.

7. Tác dụng phụ của thuốc (đặc biệt là kháng sinh)

Một số thuốc, nhất là kháng sinh, có thể tiêu diệt cả vi khuẩn có lợi trong đường ruột, làm mất cân bằng hệ vi sinh, dẫn đến tiêu chảy, phân lỏng có mùi tanh, sủi bọt hoặc nhầy. Hiện tượng này còn gọi là tiêu chảy do kháng sinh, cần bổ sung men vi sinh hoặc điều chỉnh thuốc dưới hướng dẫn của bác sĩ.

8. Các bệnh lý về gan, mật, tụy

Những cơ quan này có vai trò hỗ trợ tiêu hóa. Khi gan bị tổn thương (viêm gan, xơ gan), hoặc tắc mật, viêm tụy… sẽ làm giảm khả năng tiêu hóa chất béo và chuyển hóa thức ăn, dẫn đến phân lỏng, mùi hôi tanh bất thường, có thể kèm phân sống hoặc màu phân nhạt.

9. Hội chứng kém hấp thu

Đây là tình trạng ruột non không hấp thu được dưỡng chất từ thức ăn, gây tiêu chảy mạn tính, phân nhiều nước, có mùi tanh, có thể nổi váng mỡ. Tình trạng này thường gặp ở trẻ nhỏ, người suy dinh dưỡng, hoặc bệnh nhân có tổn thương niêm mạc ruột.

Như vậy, tình trạng đi ngoài ra nước có mùi tanh có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau – từ những rối loạn tiêu hóa tạm thời do ăn uống, đến các bệnh lý nghiêm trọng như nhiễm khuẩn đường ruột, viêm đại tràng, nhiễm ký sinh trùng hay tổn thương gan – mật.

Việc xác định nguyên nhân đúng là yếu tố quyết định hiệu quả điều trị, vì mỗi nguyên nhân sẽ có hướng xử lý hoàn toàn khác nhau. Không nên tự chẩn đoán hay dùng thuốc bừa bãi tại nhà, đặc biệt là kháng sinh hay thuốc cầm tiêu chảy.

Khi nào cần đi khám ngay?

Nếu tình trạng đi ngoài ra nước, có mùi tanh kéo dài hơn 2 ngày hoặc đi kèm các dấu hiệu sau, bạn nên đến cơ sở y tế để được kiểm tra:

• Sốt cao, nôn nhiều, đau bụng quặn thắt.
• Phân có mùi tanh nặng bất thường, kèm chất nhầy hoặc máu.
• Cơ thể mệt mỏi, khô miệng, ít tiểu – dấu hiệu mất nước.
• Có tiền sử viêm đại tràng, bệnh tiêu hóa mạn tính.

Việc trì hoãn điều trị có thể dẫn đến mất nước nghiêm trọng, rối loạn điện giải hoặc nhiễm trùng lan rộng.

Làm gì khi bị đi ngoài ra nước có mùi tanh?

Khi gặp tình trạng đi ngoài ra nước, có mùi tanh khó chịu, bạn cần xử lý kịp thời để ngăn biến chứng mất nước, suy kiệt cơ thể hoặc nhiễm trùng lan rộng. Dưới đây là những bước cụ thể bạn nên thực hiện:

1. Bù nước và điện giải ngay lập tức

Mỗi lần đi ngoài sẽ khiến cơ thể mất một lượng lớn nước và khoáng chất (natri, kali), dễ dẫn đến mệt mỏi, choáng, nhức đầu. Bạn nên uống nước lọc thường xuyên, chia thành nhiều ngụm nhỏ trong ngày. Tốt nhất nên sử dụng dung dịch oresol pha đúng liều lượng (không pha đặc hay loãng quá), uống từng chút một.

Nếu không có oresol, có thể dùng nước cháo loãng hoặc nước dừa tươi để thay thế tạm thời.

2. Tạm dừng các loại thực phẩm khó tiêu và dễ kích ứng

• Ngưng ngay việc sử dụng sữa, các sản phẩm từ sữa, thức ăn dầu mỡ, cay nóng, đồ sống như gỏi, rau sống hoặc hải sản tái chanh.
• Tránh cà phê, rượu bia, nước ngọt có gas – những thứ có thể khiến tình trạng tiêu chảy nặng hơn.
• Không nên ăn hoa quả chua (cam, chanh, dứa…) trong giai đoạn tiêu chảy vì có thể kích thích đường ruột.

3. Ăn uống nhẹ nhàng, dễ tiêu

• Ưu tiên ăn cháo loãng, cơm nát, bánh mì khô hoặc chuối chín – những thực phẩm giúp làm dịu đường ruột.
• Có thể ăn ít một, chia nhỏ nhiều bữa để giảm gánh nặng tiêu hóa.
• Khi tình trạng ổn định dần, hãy quay lại chế độ ăn bình thường một cách từ từ.

4. Không tự ý dùng thuốc kháng sinh

Việc tự uống thuốc cầm tiêu chảy hoặc kháng sinh mà không rõ nguyên nhân có thể làm bệnh nặng hơn, đặc biệt nếu nguyên nhân là do nhiễm khuẩn, nhiễm ký sinh trùng hoặc ngộ độc thực phẩm.

Một số loại thuốc như Loperamide (Imodium) có thể làm chậm quá trình thải độc của cơ thể, gây nguy hiểm nếu tiêu chảy do nhiễm trùng.

6. Hỗ trợ tiêu hóa bằng men vi sinh (nếu có thể)

Bạn có thể bổ sung men vi sinh hoặc sữa chua không đường để giúp cân bằng hệ vi khuẩn đường ruột, hỗ trợ phục hồi nhanh hơn.Tuy nhiên nên tham khảo ý kiến dược sĩ hoặc bác sĩ trước khi dùng, đặc biệt nếu đang có bệnh nền.

Làm sao để phòng tránh tình trạng đi ngoài ra nước có mùi tanh?

Để ngăn ngừa tình trạng đi ngoài ra nước kèm mùi tanh, việc duy trì thói quen ăn uống và sinh hoạt lành mạnh đóng vai trò quan trọng. Dưới đây là những nguyên tắc đơn giản nhưng rất hiệu quả bạn nên áp dụng:

• Ăn chín, uống sôi: Thực phẩm chưa được nấu kỹ là nguồn dễ gây nhiễm khuẩn đường ruột. Hãy đảm bảo mọi món ăn, đặc biệt là thịt, hải sản, trứng đều được nấu chín hoàn toàn. Không uống nước lã hoặc đá không rõ nguồn gốc.
• Giữ vệ sinh an toàn thực phẩm: Rửa tay sạch trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh. Dụng cụ chế biến thực phẩm sống – chín nên được tách riêng để tránh lây nhiễm chéo vi khuẩn. Ưu tiên chọn mua thực phẩm tươi, có nguồn gốc rõ ràng.
• Hạn chế ăn hàng quán vỉa hè: Thức ăn đường phố tuy tiện lợi nhưng thường tiềm ẩn nguy cơ mất vệ sinh cao. Nếu buộc phải ăn ngoài, nên chọn những nơi đảm bảo sạch sẽ, chế biến tại chỗ và có uy tín.
• Không lạm dụng thuốc kháng sinh: Việc dùng kháng sinh bừa bãi có thể phá vỡ hệ vi sinh đường ruột, khiến tiêu hóa rối loạn và làm tăng nguy cơ tiêu chảy. Chỉ nên dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ.
• Tăng cường lợi khuẩn cho đường ruột: Bổ sung sữa chua không đường, men vi sinh hoặc thực phẩm giàu chất xơ (rau xanh, trái cây) giúp cải thiện hệ tiêu hóa, tăng sức đề kháng tự nhiên của đường ruột.
• Bảo quản thực phẩm đúng cách: Không ăn lại đồ ăn để qua đêm nếu chưa được bảo quản trong tủ lạnh. Thực phẩm đông lạnh cần rã đông đúng cách và nấu chín kỹ trước khi sử dụng.

Hiện tượng đi ngoài ra nước có mùi tanh không nên xem nhẹ, đặc biệt khi kéo dài hoặc đi kèm các dấu hiệu bất thường khác. Bạn Hồng nên theo dõi thêm 1–2 ngày với chế độ ăn uống nhẹ nhàng, nhưng nếu không cải thiện, hãy đến khám chuyên khoa tiêu hóa càng sớm càng tốt để điều trị triệt để.

Chúc bạn mau khỏe!