Phân biệt viêm đại tràng cấp tính và mãn tính

Viêm đại tràng là bệnh lý tiêu hóa phổ biến, chiếm khoảng 15–20% các ca khám tại chuyên khoa tiêu hóa ở Việt Nam. Bệnh có thể khởi phát đột ngột (cấp tính) hoặc kéo dài dai dẳng (mạn tính). Việc phân biệt rõ hai thể bệnh này rất quan trọng, bởi hướng điều trị và tiên lượng hoàn toàn khác nhau.

Viêm đại tràng cấp tính là gì?

Viêm đại tràng cấp tính là tình trạng viêm nhiễm xảy ra đột ngột tại đại tràng. Bệnh thường bắt nguồn do nhiễm khuẩn, virus, ngộ độc thực phẩm hoặc tác động từ môi trường. Các triệu chứng thường bao gồm:

• Đau bụng đột ngột: thường đau quặn vùng bụng dưới, đặc biệt ở vùng hạ bên trái.
• Tiêu chảy nhiều lần trong ngày: phân lỏng, có thể có máu hoặc chất nhầy.
• Sốt và buồn nôn: kèm theo mệt mỏi, cơ thể suy yếu nhanh chóng.
• Chán ăn, mất nước: nếu không được điều trị kịp thời, cơ thể dễ rơi vào tình trạng mất nước nghiêm trọng.

Nếu phát hiện và điều trị sớm, viêm đại tràng cấp tính có thể hồi phục nhanh chóng mà không để lại biến chứng lâu dài.

Viêm đại tràng mãn tính là gì?

Viêm đại tràng mãn tính là tình trạng viêm kéo dài tại niêm mạc đại tràng, thường tái phát nhiều lần, khó chữa dứt điểm. Nguyên nhân có thể đến từ rối loạn miễn dịch, căng thẳng tâm lý kéo dài hoặc chế độ ăn uống thiếu lành mạnh. Triệu chứng điển hình bao gồm:

• Đau bụng âm ỉ kéo dài: không quá dữ dội nhưng lặp đi lặp lại nhiều ngày, nhiều tuần.
• Rối loạn đại tiện: xen kẽ giữa tiêu chảy và táo bón, phân thường có mùi khó chịu, kèm chất nhầy.
• Chướng bụng, đầy hơi thường xuyên: đặc biệt sau khi ăn no hoặc ăn thực phẩm khó tiêu.
• Cơ thể mệt mỏi, ăn uống kém, sụt cân không rõ nguyên nhân: ảnh hưởng đến khả năng tập trung và sinh hoạt thường ngày.

Viêm đại tràng mãn tính khó điều trị dứt điểm, cần có kế hoạch theo dõi lâu dài và duy trì chế độ sinh hoạt lành mạnh.

Phân biệt khác nhau giữa viêm đại tràng cấp tính và mãn tính

Tiêu chí	Viêm đại tràng cấp tính	Viêm đại tràng mãn tính
Thời gian khởi phát	Xuất hiện đột ngột, diễn tiến nhanh	Khởi phát âm thầm, tiến triển chậm qua nhiều tháng hoặc năm
Triệu chứng lâm sàng	Rõ rệt và nghiêm trọng như đau quặn, tiêu chảy, sốt	Triệu chứng nhẹ hơn nhưng kéo dài, tái đi tái lại như rối loạn đại tiện, đầy hơi
Nguyên nhân phổ biến	Nhiễm khuẩn, virus, ngộ độc thực phẩm	Miễn dịch suy yếu, stress, thói quen ăn uống xấu
Mức độ ảnh hưởng	Tác động tạm thời, thường hồi phục sau vài ngày điều trị	Tác động kéo dài, ảnh hưởng tới chất lượng sống lâu dài
Khả năng chữa khỏi	Cao nếu can thiệp sớm và đúng cách	Khó dứt điểm, cần điều trị duy trì và kiểm soát lâu dài

Việc phân biệt rõ giữa hai dạng viêm đại tràng cấp tính và mãn tính, giúp bác sĩ lựa chọn phác đồ điều trị phù hợp và người bệnh có hướng chăm sóc hợp lý.

Cách chẩn đoán viêm đại tràng cấp tính và mãn tính

Để xác định chính xác viêm đại tràng và phân biệt cấp – mạn, bác sĩ sẽ dựa trên khai thác triệu chứng lâm sàng kết hợp với các xét nghiệm cận lâm sàng. Một số phương pháp thường được sử dụng gồm:

1. Khám lâm sàng và hỏi bệnh

• Bác sĩ sẽ khai thác thời gian khởi phát triệu chứng, tần suất tái phát, yếu tố nguy cơ (ăn uống, dùng thuốc, stress…).
• Khám bụng: kiểm tra vùng hố chậu, dọc khung đại tràng để phát hiện đau, chướng hơi hoặc co thắt.

2. Xét nghiệm phân

• Tìm vi khuẩn, virus hoặc ký sinh trùng: giúp xác định nguyên nhân gây viêm cấp tính.
• Xét nghiệm máu ẩn trong phân (FOBT): phát hiện chảy máu vi thể trong lòng ruột.
• Đo calprotectin trong phân: chỉ điểm tình trạng viêm mạn tính ở ruột, đặc biệt hữu ích khi phân biệt với hội chứng ruột kích thích (IBS).

3. Xét nghiệm máu

• Công thức máu: bạch cầu tăng khi có nhiễm trùng cấp; thiếu máu khi viêm mạn kéo dài.
• CRP và tốc độ lắng máu (ESR): tăng cao trong viêm mạn tính, giúp đánh giá mức độ hoạt động của bệnh.
• Điện giải đồ: đặc biệt quan trọng ở viêm cấp do tiêu chảy nhiều dẫn đến mất nước, rối loạn điện giải.

4. Nội soi đại tràng

Đây là phương pháp quan trọng nhất, vừa chẩn đoán vừa có thể sinh thiết để xác định tổn thương:

• Ở viêm cấp tính: niêm mạc đỏ, phù nề, dễ chảy máu, có giả mạc hoặc loét nông.
• Ở viêm mạn tính: niêm mạc xơ teo, có vết loét mạn, polyp giả, hình ảnh “ống chì” do hẹp lòng đại tràng.
• Sinh thiết mô bệnh học: giúp phân biệt viêm loét đại tràng, bệnh Crohn hay loại trừ ung thư.

5. Chẩn đoán hình ảnh

• Siêu âm bụng: phát hiện thành ruột dày, loại trừ các bệnh lý khác.
• Chụp CT scan hoặc MRI bụng: được chỉ định khi nghi biến chứng (thủng ruột, áp xe, tắc ruột).
• X-quang bụng: hỗ trợ phát hiện liệt ruột hoặc thủng.

Kết luận: Việc chẩn đoán viêm đại tràng không chỉ dựa vào triệu chứng mà cần phối hợp nhiều xét nghiệm và nội soi. Điều này giúp xác định rõ bệnh ở giai đoạn cấp hay mạn, tìm được nguyên nhân chính xác, từ đó bác sĩ mới đưa ra phác đồ điều trị phù hợp, tránh nhầm lẫn với các bệnh lý khác như hội chứng ruột kích thích, polyp hoặc ung thư đại trực tràng.

☛ Tham khảo thêm: Cách tự nhiên chữa viêm đại tràng tại nhà

Điều trị viêm đại tràng cấp tính và mãn tính

Nội dung	Viêm đại tràng cấp tính	Viêm đại tràng mạn tính
Mục tiêu điều trị	Loại bỏ tác nhân gây bệnh, hồi phục nhanh	Kiểm soát triệu chứng, ngăn biến chứng, hạn chế tái phát
Thuốc sử dụng	– Kháng sinh (khi có nhiễm khuẩn) – Thuốc chống ký sinh trùng – Giảm đau, hạ sốt, chống co thắt	– Thuốc chống viêm ruột (Mesalazine, Sulfasalazine) – Corticosteroid (khi nặng) – Thuốc ức chế miễn dịch, sinh học (trường hợp khó kiểm soát) – Men vi sinh, bổ sung sắt
Bù nước – điện giải	Rất quan trọng, dùng oresol hoặc truyền dịch	Thường ít cần, chỉ khi tiêu chảy kéo dài
Chế độ ăn uống	Ăn mềm, dễ tiêu, tránh đồ sống, cay, dầu mỡ	Ăn giàu chất xơ hòa tan, chia nhỏ bữa ăn, kiêng rượu bia, cà phê, đồ chế biến sẵn
Lối sống	Nghỉ ngơi nhiều, theo dõi sát diễn biến bệnh	Quản lý stress, ngủ đủ, tập thể dục nhẹ nhàng
Ngoại khoa	Hầu như không cần	Chỉ định khi có biến chứng nặng: thủng ruột, xuất huyết, nguy cơ ung thư cao
Theo dõi – tái khám	Thường khỏi nhanh, ít cần tái khám nếu điều trị dứt điểm	Cần tái khám định kỳ, nội soi theo dõi để kiểm soát và phát hiện sớm biến chứng

Viêm đại tràng, dù ở thể cấp tính hay mạn tính, đều ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống. Nhận biết sớm triệu chứng, chẩn đoán đúng nguyên nhân và tuân thủ điều trị theo hướng dẫn của bác sĩ là chìa khóa giúp kiểm soát bệnh hiệu quả. Bên cạnh đó, duy trì chế độ ăn uống khoa học, lối sống lành mạnh và tái khám định kỳ sẽ giúp người bệnh phòng ngừa tái phát, hạn chế biến chứng nguy hiểm.

🔥 🔥 🔥 Ưu đãi đặc biệt: Từ 10/8 -2/9, Tích mới 8 điểm Tràng Phục Linh PLUS tặng 1 Đông Trùng Hạ Thảo trị giá 600.000đ. ⏳ Áp dụng song song với chương trình tích đủ 6 điểm tặng 1 hộp 20 viên thường niên. ➠ 🎁 Cách thức nhận quà vô cùng đơn giản, bạn chỉ cần làm theo hướng dẫn của tem tích điểm có trên vỏ hộp